Σύμφωνα με το άρθρο 1439 παρ. 3 ΑΚ, όπως ισχύει, εφόσον οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση συνεχώς από δύο τουλάχιστον χρόνια, ο κλονισμός του γάμου τεκμαίρεται αμάχητα και το διαζύγιο μπορεί να ζητηθεί, έστω και αν ο λόγος του κλονισμού αφορά το πρόσωπο του ίδιου ενάγοντος.
Η συμπλήρωση του χρόνου της διάστασης υπολογίζεται κατά τον χρόνο συζήτησης της αγωγής και δεν εμποδίζεται από μικρές διακοπές που έγιναν ως προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων μεταξύ των συζύγων.
Ως διάσταση, κατά την έννοια της διάταξης αυτής, νοείται εκείνη κατά την οποίαν οι σύζυγοι απομακρύνονται φυσικώς και ψυχικώς μεταξύ τους, με τη θέληση να μην έχουν πλέον κοινωνία βίου, ανεξάρτητα από το εάν η απομάκρυνση αυτή, ως πραγματικό γεγονός, είναι αποτέλεσμα της πρωτοβουλίας του ενός από τους συζύγους ή και των δύο και ανεξάρτητα από το εάν διαμένουν στην ίδια κατοικία αλλά υπό καθεστώς χωρισμού από τραπέζης και κοίτης.
Η υποκειμενική πρόθεση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης (ψυχικό στοιχείο), που δεν αφορά υποχρεωτικά τον ενάγοντα ή μπορεί να αφορά και τους δύο, δεν αρκεί να αποτελεί ενδόμυχη διάθεση ή επιθυμία, αλλά πρέπει να εκδηλώνεται και εξωτερικά.
Με το ανωτέρω περιεχόμενο της διάστασης, ο νόμος, για να διευκολύνει την προσπάθεια αποκατάστασης των συζυγικών σχέσεων, δεν θεωρεί ότι παρεμποδίζουν τη συμπλήρωση του χρόνου οι μικρές διακοπές της διάστασης που γίνονται προς επίτευξη της αποκατάστασης, παρά το ότι, στην περίπτωση αυτή, ελλείπει η πρόθεση διακοπής της συμβίωσης, ενώ κατά μείζονα λόγο δεν ελλείπει η διάσταση, όταν παρεμβάλλονται μικρές διακοπές εξ’ άλλων λόγων, που δεν αναιρούν τη σταθερή εξακολουθητικά υπάρχουσα πρόθεση διάσπασης του συζυγικού δεσμού.
Από τις διατάξεις αυτές, που καθιερώνουν ως λόγο διαζυγίου τον αντικειμενικό κλονισμό της έγγαμης σχέσης των συζύγων, προκύπτει ότι, εφόσον αποδειχθεί η διετής διάσταση, η οποία υπολογίζεται αναδρομικά από τον χρόνο της πρώτης στο ακροατήριο κατ’ ουσίαν συζήτησης της αγωγής, κατά τον οποίο σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 68, 69, 224, 269, και 281 ΚΠολΔ, κρίνεται το κεκτημένο του καταγόμενου στη δίκη δικαιώματος, τεκμαίρεται αμάχητα ο κλονισμός των σχέσεων των συζυγών και το δικαστήριο χωρεί, μετά και τη διαπίστωση της πρόθεσης για διάσταση, στη λύση του γάμου.
Για τη λύση του γάμου είναι αδιάφορο, αν ο κλονισμός οφείλεται σε υπαίτιο ή ανυπαίτιο κλονιστικό γεγονός.
Αντικείμενο της δίκης διαζυγίου είναι όχι η δικαστική διάγνωση του λόγου διαζυγίου, που δικαιολογεί την απαγγελία του διαζυγίου, αλλά το διαπλαστικό αποτέλεσμα της λύσης του γάμου.
Οι αιτιολογίες της απόφασης δεν έχουν στοιχεία διατακτικού και δεν παράγουν δεδικασμένο για τα ζητήματα της υπαιτιότητας, ούτε για τα πραγματικά περιστατικά των λόγων διαζυγίου (ΑΠ 315/2018, ΑΠ 1731/2017, ΑΠ 1314/2015, ΑΠ 576/2014
Για να είναι ορισμένη η αγωγή διαζυγίου για διετή διάσταση αρκεί να αναφέρεται σ’ αυτή, ότι οι σύζυγοι βρίσκονται σε διάσταση, η οποία διήρκησε επί δύο, τουλάχιστον, συναπτά έτη, υπολογιζόμενα αναδρομικά, από το χρόνο της πρώτης συζήτησης.
Περαιτέρω εξειδίκευση του νομικού όρου " διάσταση" δεν είναι αναγκαία και, συγκεκριμένα ουδόλως απαιτείται η ειδική αναφορά του ψυχικού στοιχείου, ότι, δηλαδή, υφίσταται βούληση των διιστάμενων συζύγων να αποστούν της έννομης σχέσης, αφού με τον όρο "διάσταση" νοείται, τόσο η φυσική, όσο και η ψυχική αποξένωση των συζύγων, με τη θέληση να μην έχουν κοινωνία βίου(ΑΠ 118/2011, ΑΠ 2294/2009).
Η βούληση δε των συζύγων, για διακοπή , οριστικά, της έγγαμης συμβίωσης και αν ακόμη ήθελε θεωρηθεί, πως αποτελεί στοιχείο της αγωγής, δεν είναι ανάγκη να αναφέρεται με ρητή και πανηγυρική λεκτική διαπίστωση, αλλ’ αρκεί να προκύπτει με σαφήνεια, από το όλο περιεχόμενο της αγωγής (ΑΠ 2249/2009 , ΑΠ 1883/2009 ). ΑΠ 1962/2014
Η επίκληση της διετούς διάστασης είναι στοιχείο της ιστορικής βάσης της αγωγής διαζυγίου, η οποία στηρίζεται στον ανωτέρω λόγο, ο δε ισχυρισμός του εναγομένου ότι δεν έχει συμπληρωθεί η διετής διάσταση, διότι αυτή άρχισε σε χρόνο μεταγενέστερο του επικαλούμενου με την αγωγή, συνιστά αιτιολογημένη άρνηση της ιστορικής βάσης της αγωγής και όχι ένσταση.
Κατά συνέπεια, τα όποια διακοπτικά της ψυχικής και σωματικής απομάκρυνσης περιστατικά, που τυχόν επικαλείται ο εναγόμενος, στον εκ του άρθρου 1439 § 3 ΑΚ λόγο διαζυγίου, τείνουν σε αποδυνάμωση της έννοιας της διάστασης, που αποτελεί στοιχείο της βάσης της αγωγής και συνιστούν άρνηση, εφόσον δε, κατά το στάδιο της αποδεικτικής διαδικασίας, προκύψουν τέτοια διακοπτικά περιστατικά, εκτιμώνται ανελέγκτως από το δικαστήριο της ουσίας, αν αναιρούν ή όχι το στοιχείο της διάστασης
(ΑΠ 242/2015 , 1068/2014, 55/2013, ΑΠ 1350/2017 Τμ.Α1)
